Đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế theo chiều sâu nhằm nâng cao năng suất lao động, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Vì vậy, lãnh đạo đổi mới thành công mô hình tăng trưởng kinh tế theo chiều sâu là nhiệm vụ quan trọng của Đảng bộ tỉnh Kiên Giang hiện nay.
Những thành tựu đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế ở tỉnh Kiên giai đoạn 2016-2020
Giai đoạn 2016-2020, Đảng bộ tỉnh Kiên Giang đã lãnh đạo thực hiện đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế theo chiều sâu đạt được một số thành công bước đầu đáng khích lệ, tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRDP) bình quân đạt 7,22%/năm. Quy mô nền kinh tế năm 2020 đạt 71.755 tỷ đồng, gấp 1,52 lần so với năm 2015; thu nhập bình quân đầu người đạt 2.458 USD, gấp 1,66 lần so với năm 2015. Cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch theo hướng tiến bộ, giảm dần tỷ trọng nông - lâm - thủy sản từ 40,39% xuống còn 31,54%; tỷ trọng công nghiệp - xây dựng từ 18,11% tăng lên 20,06%; dịch vụ từ 41,5% lên 48,4%. Lãnh đạo đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế có nhiều chuyển biến đáng kể thúc đẩy chuyển đổi từ tăng trưởng chủ yếu dựa nhiều vào các yếu tố vốn, tài nguyên thiên nhiên và lao động trình độ thấp sang phát triển kinh tế dựa vào đổi mới, sáng tạo, tri thức, khoa học và công nghệ, chú trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, từng bước đảm bảo tính hợp lý và hiệu quả tăng trưởng kinh tế của tỉnh nhà.
Sản xuất nông - lâm - thủy sản giai đoạn 2016-2020 đạt tốc độ tăng trưởng bình quân 2,5%/năm. Năm 2020 sản lượng lúa đạt 4,5 triệu tấn/năm, tăng 4,36% so với năm 2019, khai thác và nuôi trồng thủy sản đạt 755.000 tấn, với nhiều mô hình đổi mới, sáng tạo, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ thông minh vào sản xuất, đáp ứng yêu cầu của thị trường trong nước và xuất khẩu. Công nghiệp - xây dựng tăng trưởng bình quân 8,2%/năm, giá trị sản xuất năm 2020 đạt 51.697 tỷ đồng, đóng góp vào ngân sách 3.117 tỷ đồng, giải quyết việc làm 9.800 lao động. Đặc biệt, Kiên Giang đã phát triển được 2 đô thị loại II, 1 đô thị loại III, 1 đô thị loại IV và 10 đô thị loại V, góp phần tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế theo chiều sâu.
Các ngành dịch vụ tăng trưởng khá nhanh, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ giai đoạn 2016-2020 tăng trưởng bình quân 13,29%/năm, xuất khẩu năm 2020 đạt 790 triệu USD, tăng 19,5% so với năm 2015; số lượt khách du lịch đạt 8,78 triệu lượt/năm, tăng 2,14 lần năm 2015 (trong đó khách quốc tế 713.291 lượt khách, tăng 3,39 lần năm 2015). Dịch vụ thông tin liên lạc, bưu chính viễn thông phát triển khá nhanh. Giao thông thủy, bộ và đường hàng không được đầu tư, nâng cấp; trong đó đường bộ đạt 473 km, đặc biệt tuyến giao thông Lộ Tẻ - Rạch Sỏi với 4 làn xe đã khánh thành đưa vào sử dụng; hệ thống giao thông thủy có 173 tuyến vận tải và có 4.120 phương tiện vận tải, mỗi ngày trung bình có hơn 40 chuyến bay trong nước và quốc tế.
Công tác phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao có nhiều tiến bộ vượt bậc, trình độ dân trí và sức khỏe của người dân được nâng cao, số người có trình độ từ đại học trở lên chiếm 2,17% dân số;tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 67,4%, tỷ lệ đào tạo nghề đạt 50%, lao động sau đào tạo có việc làm đạt 87%. Phong trào khởi nghiệp, đổi mới, sáng tạo và phát triển doanh nghiệp khá sôi động, đến nay toàn tỉnh có 9.392 doanh nghiệp đang hoạt động, với tổng vốn đăng ký 108.462 tỷ đồng. Hoạt động khoa học và công nghệ có bước tiến bộ đáng kể, đã có nhiều đề tài, dự án được nghiệm thu và ứng dụng trong thực tiễn. Năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) giai đoạn 2016-2019 đạt 31,78%, cho thấy mô hình kinh tế đã có một số tiêu chí tăng trưởng theo chiều sâu.
Sản xuất chả cá xuất khẩu tại Công ty cổ phần Thủy sản Tắc Cậu, khu cảng cá Tắc Cậu, huyện Châu Thành. Ảnh: Đặng Linh
Những mặt còn hạn chế trong đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế ở Kiên Giang
Tuy đạt được một số thành tựu nhất định trong đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế theo chiều sâu trên địa bàn tỉnh Kiên Giang thời gian qua, nhưng mô hình này vẫn còn một số hạn chế như sau:
Tốc độ tăng trưởng kinh tế chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế của tỉnh và đang có biểu hiện tăng trưởng chậm lại. Kinh tế biển phát huy hiệu quả chưa đúng tầm; liên kết vùng còn lỏng lẻo. Mức đóng góp của các yếu tố về đổi mới, sáng tạo, khoa học - công nghệ và chất lượng nguồn nhân lực vào tăng trưởng kinh tế chưa cao. Việc triển khai đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng chính quyền số của tỉnh chưa đồng bộ; hạ tầng công nghệ thông tin còn phân tán, nguy cơ mất an toàn thông tin cao
Việc thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp trên địa bàn còn chậm, chất lượng sản phẩm chưa cao, sức cạnh tranh trên thị trường thấp, các hình thức liên kết, tiêu thụ nông sản hàng hóa chưa bền vững, hiệu quả chưa cao. Công nghiệp quy mô nhỏ, chậm phát triển, chủ yếu vẫn là gia công sơ chế; việc đầu tư hạ tầng các khu, cụm công nghiệp triển khai thực hiện còn chậm. Dịch vụ du lịch chưa đa dạng, phong phú về chất lượng để thu hút du khách trong và ngoài nước; thiếu những dịch vụ biển đảo đặc sắc có tính cạnh tranh cao, kim ngạch xuất khẩu chưa tương xứng với tiềm năng, dịch vụ logistics chưa phát triển.
Nguyên nhân của những hạn chế nêu trên là do tỉnh Kiên Giang ở xa các trung tâm kinh tế - văn hóa lớn của đất nước, kết cấu hạ tầng chưa đồng bộ, một số cơ chế, chính sách còn bất cập, bố trí nguồn lực đầu tư chưa đáp ứng yêu cầu; ảnh hưởng của dịch bệnh, biến đổi khí hậu, giá cả từng lúc biến động bất lợi… Nhận thức của một số cấp ủy, chính quyền về một số chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước chưa sâu sắc, toàn diện. Năng lực lãnh đạo, tổ chức thực hiện, quản lý, điều hành của các cấp ủy, chính quyền và đội ngũ cán bộ, đảng viên ở một số nơi nâng lên chậm, ảnh hưởng đến kết quả thực hiện nhiệm vụ lãnh đạo đổi mới mô hình kinh tế tăng trưởng theo chiều sâu trên địa bàn tỉnh…
Giải pháp lãnh đạo thực hiện đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế theo chiều sâu trong thời gian tới
Để tiếp tục thực hiện đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế theo chiều sâu, Đảng bộ tỉnh Kiên Giang tập trung lãnh đạo, đề ra một số nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu sau:
Một là, tập trung lãnh đạo đổi mới mô hình tăng trưởng, tạo bước chuyển căn bản nền kinh tế sang mô hình tăng trưởng chủ yếu dựa vào năng suất, hàm lượng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đảm bảo khai thác tốt tiềm năng, lợi thế tự nhiên về nông nghiệp, công nghiệp, kinh tế biển, du lịch để thúc đẩy phát triển kinh tế nhanh và bền vững.
Hai là, cải thiện môi trường kinh doanh, thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo, phát triển các ngành, lĩnh vực, các doanh nghiệp thích ứng với yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; áp dụng các phương thức quản lý, quản trị hiện đại, đẩy mạnh chuyển giao, ứng dụng, nghiên cứu, phát triển, làm chủ công nghệ; phát triển một số sản phẩm chủ lực của tỉnh có thương hiệu.
Bà là, phát triển hệ thống các đô thị động lực nhằm tạo động lực thúc đẩy các vùng khác phát triển. Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng dần tỷ trọng công nghiệp, dịch vụ và du lịch, cơ cấu lao động xã hội sang những ngành, lĩnh vực có năng suất, hiệu quả cao, phát triển mạnh các ngành dịch vụ có giá trị và giá trị gia tăng cao có lợi thế trên cơ sở ứng dụng khoa học công nghệ và nâng cao hiệu quả các ngành kinh tế biển, gắn với bảo vệ chủ quyền biển, đảo, bảo vệ tài nguyên môi trường.
Bốn là, tiếp tục thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng phát triển sản xuất hàng hóa lớn, ứng dụng công nghệ cao, tập trung cho nông nghiệp sạch, hữu cơ, ứng dụng thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư vào sản xuất, gắn với nâng cao giá trị nông sản và phát triển du lịch sinh thái, tăng sức cạnh tranh hàng hóa trên thị trường.
Năm là, chú trọng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nhất là nguồn nhân lực quản trị, trọng dụng nhân tài, khơi dậy mạnh mẽ niềm tin, ý chí, lòng tự hào, khát vọng của Đảng bộ, dân, quân Kiên Giang, phục vụ đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế theo chiều sâu.
TS. Phạm Văn Quang
Trường Chính trị Kiên Giang
